موی چرب همیشه هم بد نیست!
داشتن موهای چرب شاید خیلی خوشایند نباشد، اما چربی تولیدشده در پوست سر برای داشتن موهای سالم و براق حیاتی است. علی‌رغم تبلیغاتِ شامپوها که به مصرف‌کننده شستشوی روزانه‌ی مو را القا می‌کنند، شستشوی روزانه‌ی مو ممکن است باعث خراب‌شدن حالت مو شود. اگر مو کاملاً عاری از روغن طبیعی( سبوم) باشد، ظاهری زبر، وِز وکدر خواهد داشت و حالت‌دادن به آن دشوار خواهد بود.
ایرانی‌ها وسواس زیادی در نظافت به خرج می‌دهند. پس خیلی هم دور از انتظار نیست که افراد از شامپوهای متعادل‌کننده‌ی چربی به صورت روزانه برای شستشوی مو استفاده کنند. نتیجه‌ی استفاده از این نوع شامپوها ممکن است موهای خشک و آسیب‌دیده باشد. اما به نظر می‌رسد که فرهنگ مردم، حداقل تاحدی، به سمت و سوی دیگری در حال تغییر است. فشار فزاینده‌ای برای کنار گذاشتن کلی شامپو یا استفاده از پاک‌کننده‌های حالت‌دهنده بدون مواد شوینده وجود دارد. کنارگذاشتن شامپوها و عدم‌استفاده از آنها در بین مردم رایج‌تر شده و در عوض شستشو با شامپوهای جایگزین یا آب معمولی به متعادل‌کردن چربی موها کمک می‌کند.
اکثر مردم نیازی به شستن موهای خود به صورت روزانه یا حتی یک روز در میان ندارند، اما ممکن است این کار را تحت تاثیر مسائل دیگری انجام دهند. اینکه هر چند وقت یک بار باید موهای خود را بشویید به عوامل زیادی بستگی دارد. به گفته‌ی الیزابت هیوز متخصص پوست از سیاتل، پاسخ اساسی این سوال این است: موهایتان رازمانی بشوئید که حس می‌کنید چرب شده‌اند و در زمان لمس دست‌هایتان را چرب می‌کنند.
چه عواملی بر تعداد دفعات شستن موهایتان موثر است؟
عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند نیازتان به شستشوی مو را افزایش دهد.
1. چربی
اصلی‌ترین دلیل کثیف‌شدن موها، چربی است. چربی ظاهر نامرتبی به موها می‌دهد و ممکن است باعث چسبیدن موها به‌هم شود. میزان تولید چربی در پوست سر به سن، ژنتیک، جنس و محیط زندگی بستگی دارد. کودکان و بزرگسالان به اندازه‌ی نوجوانان یا بزرگسالان در سنین 20 تا 30 سال چربی تولید نمی‌کنند. شاید شما هم زمانی با پوست سرِ چرب دست و پنجه نرم کرده باشید و سپس با افزایش سن، متوجه شوید که پوست سرتان تدریجاً خشک‌تر شده است.
برخی از افراد موهای واقعاً شکننده‌ای دارند که با شستن به راحتی آسیب می‌بینند. به گفته‌ی دکتر هیوز شاید این افراد بخواهند موهای خود را یک هفته در میان بشویند. همچنین طبق گفته‌های دکتر هیوز دفعات نیاز به شستشوی مو از فردی به فرد دیگر متفاوت و این میزان بسیار متنوع است.
پوست سر برخی افراد به اندازه‌ی کافی چربی تولید می‌کند و آنها نیاز به شستشوی روزانه موهای خود دارند، اما به گفته‌ی دکتر هیوز این افراد در اقلیت هستند. موهای اکثر افراد تنها هر چند روز یک بار آنقدری چرب می‌شود که نیاز به شستشو داشته باشد.
2. نوع مو
تعداد دفعات شستشوی موهای صاف و نازک باید بیشتر از موهای فِر یا مجعد باشد. آغشته‌شدن موهای صاف به چربیآسان‌تر است و به همین دلیل این نوع مو خیلی سریع‌تر ظاهر چرب به خود می‌گیرد. چون چربیبه‌راحتی نمی‌تواند موهای ضخیم، فِر یا مجعد را بپوشاند، این نوع مو، معمولاً خشک خواهد بود. دلیل اصلی زیبایی موهای فِر چربیاست، چرا که موهای فِر برای نرم‌ماندن و وِزنشدن به رطوبت بیشتری نیاز دارند.
در نژاد آفریقایی-آمریکایی کمترین نیاز به شستشوی مو وجود دارد. شستشوی بیش از حد، به‌ویژه با شامپوهای قوی ممکن است موجب آسیب به مو و ریزش آن شود. این آسیب به‌خصوص زمانی که فرد در حال درمان با محصولات شیمیایی باشد یا موها را طوری بافته باشد که ریشه‌ی مو در آن به‌شدت کشیده می‌شود، آسیب مو بیشتر خواهد شد. طبق گفته‌ی آکادمی درماتولوژی آمریکا، افرادی که موهای فِر یا بافته دارند، نباید موهای خود را بیش از یک بار در هفته بشویند.
3. تعریق
جای تعجب نیست که انجام تمرینات ورزشی سنگینی که باعث تعریق میشوند، باعث بهم‌ریختن موهایتان شود. میزان تعریق عامل مهمی در تعیین تعداد دفعات شستشوی موی سر یا حداقل آبکشی آن است. تعریق با پخش چربی بر روی موها منجر به احساس سنگینی در موها می‌شود و موهایتان چرب به نظر برسد. همچنین تعریق باعث می‌شود در موهایتان کمتر حس تمیزی داشته باشید. دکتر هیوز توصیه می‌کند بعد از تمرینات ورزشی سنگین که باعث تعریق می‌شود و هر زمان که از کلاه یا کلاه ایمنی به مدت طولانی استفاده می‌کنید برای شستشوی موهایتان از شامپو استفاده کنید.
4. گردوغبار و گرده‌های گُل‌ها و گیاهان
باغبانی، نظافت و کارهایی از این قبیل ممکن است دلیلی برای کثیفی و شستشوی موهایتان باشند. کثیفی، گردوغبار و گرده‌ی گل‌ها و گیاهان همه و همه می‌توانند روی موها بنشینند. این عوامل نه تنها باعث کدرشدن موها میشوند بلکه ممکن است عامل تشدید آلرژی در افراد مستعد نیز باشند.
5. محصولات آرایشی و حالت‌دهنده‌ی مو
انباشته‌شدن محصولات آرایشی حالت‌دهنده‌ی مو بر روی مو و پوست سر ممکن است منجر به تحریک و آسیب شود. در صورت استفاده‌ی مکرر یا زیاد از این محصولات، ممکن است مجبور باشید موهایتان را بیشتر از زمانی بشویید که از اسپری‌ها و کرم‌های حالت‌دهنده استفاده نمی‌کنید.
آیا بیش‌ازحد موهایتان را می‌شویید؟
شامپوها برای تمیزکردن و از بین‌بردن چربی اضافی پوست سر طراحی شده‌اند. اما اگر بیش‌ازحد از آنها استفاده کنید یا اگر کل تار مو را به شامپو آغشته کنید، شامپو ممکن است به موهایتان آسیب برساند. شامپوها چربی‌های مهمی که در پوست سر تولید میشوند را از بین می‌برند و ممکن است موجبات خشکی بیش‌ازحد مو و پوست سر را فراهم کنند. برای جلوگیری از این اتفاق، تنها ریشه‌ی موهایتان را به شامپو آغشته کنید. با انجام این کار، در زمان آبکشی، کل ساقه‌ی مو نیز تمیز خواهد شد.
دکتر هیوز می‌گوید: در افرادی که موهایشان را بیش‌ازحد می‌شویند، مشکلات پوست سر و مو بیشتر از چیزی است که حتی فکرش را بکنید. اگر مردم اینقدر به این مواد شوینده اعتماد نمی‌کردند، احتمالاً کیفیت پوست سرشان، مخصوصاً با افزایش سن، بهتر از این بود. افراد 40 تا 50 ساله‌ای که هنوز موهایشان را همانند دوره‌ی جوانی‌شان با شامپوها می‌شویند، واقعاً به پوست سرشان آسیب می‌رسانند و حل این مشکلات زمان زیادی خواهد برد.
شوره‌ی سر و شامپو
در واقع شوره‌ی سر ممکن است نشانه‌ی شستشوی بیش‌ازحد باشد. خشکی مو، خارش و پوسته‌پوسته‌شدن مداوم یا شوره‌ی سر همگی از علائم خشکی پوست سر هستند. اما این بدان معنا نیست که همه‌ی ما باید شستشوی موهایمان را برای همیشه کنار بگذاریم!
به گفته‌ی دکتر هیوز، این اعتقاد وجود دارد که برخی از چربی‌های طبیعی پوست سر( که مو به آنها آغشته می‌شود)، برای مو مفید هستند. به خصوص برای افرادی با موهای مجعد، این موضوع بیشتر صادق است. اما ما به تمام چربی که بر روی موهایمان وجود دارد، نیاز نداریم.
استفاده از شامپو به دفعات کمتر صرفاً یک ترجیح شخصی است. برخی از افراد ممکن است هنگام شستشوی کمتر دچار خارش شوند. اما در بیشتر موارد، استفاده‌ی کمتر از شامپو تنها ظاهر مو را تغییر می‌دهد و باعث ایجاد احساس سنگینی در موی سر می‌شود. از عوارض شدید عدم استفاده از شامپوها برای شستشوی مو می‌توان به بسته‌شدن منافذ پوست سر و ایجاد شوره اشاره کرد. اما حذف کامل شامپوهای سنتی مبتنی بر شوینده یا استفاده کم از آنها، برای برخی افراد سودمند خواهد بود.
جایگزین های شامپو
بسیاری از وبلاگ‌ها و مجلات زیبایی جایگزینهایی برای شامپوهای سنتی معرفی کرده‌اند:
شامپوی خشک
برخلاف نامش، این پودر یا اسپری پاک‌کننده موجب تمیزی موهایتان نمی‌شود. در عوض، مقداری از چربی پوست سر را جذب می‌کند و از بهم‌چسبیدن موها به‌هم جلوگیری می‌کند. اما مطمئناً شامپوی خشک هم جای خود را در بین محصولات آرایشی و بهداشتی دارد. دکتر هیوز استفاده از این نوع شامپو را برای افرادی توصیه می‌کند که قادر به شستشوی موهای خود نیستند( به دلیل بیماری و عدم تحرک و ..) یا قصد دارند زمان بین شستشوی موهای خود را افزایش دهند.
شستشوی با نرم‌کننده
شستشوی موی سر با نرم‌کننده یا نرم کننده‌های حاوی مواد پاک‌کننده در حال افزایش است. برندهایی مانند اورآل و پِن‌تِن محصولاتی تولید کرده‌اند که برای شستشو و حالت‌دادن به مو هستند اما فاقد مواد شوینده‌ی سنتی. به گفته‌ی دکتر هیوز، شستشو تنها با نرم‌کننده برای موهای مجعد، فِر یا خشک بسیار مفید است. برای این کار به سادگی نرم‌کننده را همانند شامپو به پوست سر بزنید. پس از اتمام مالیدن نرم‌کننده، موها را شانه کنید و بگذارید چند دقیقه‌ای نرم‌کننده روی موها بماند و سپس مثل همیشه آبکشی کنید.
اگر موهایتان را تنها با نرم‌کننده می‌شویید، استفاده از هرگونه محصولات مراقبت از مو، از جمله نرم‌کننده‌ی محتوی سیلیکون برای شما ممنوع است. سیلیکون به موهای شما احساس نرمی و لطافت می‌دهد، اما ممکن است روی موهایتان انباشته شود و به موهایتان ظاهری چرب و نامرتب بدهد. و چون از شامپو استفاده نمی‌کنید، این انباشتگی سیلکونی نیز از روی موها پاک نخواهد شد. نام موادی که به -کون ختم میشوند مانند سیکلومتیکون، دایمتیکون و آمودیمتیکون همگی حاوی سیلیکون هستند.
شستشوی موها تنها با آب
کسانی که موهایشان را تنها با آب می‌شویند، موهای مواج زیبایی خواهند داشت، اما هیچ‌گونه تحقیقاتی در مورد مزایا یا معایب شستشوی مو تنها با آب انجام نشده است.
دکتر هیوز می‌گوید، فکر نمی‌کنم، شستشو فقط با آب، برای مو بد باشد یا ایرادی داشته باشد، و مطمئناً شستن با آب کثیفی، گرده‌های گل‌ها و گیاهان و عرق روی پوست سر را از بین خواهد برد. اما شستشوی موی سر تنها با آب، موهایتان را از رطوبتی که ممکن است از نرم‌کننده‌ها یا شامپوهای آبرسان دریافت کنید محروم می‌سازد.
بهترین روش شستشوی موی سر
هیچ رویکرد یکسانی برای مراقبت از مو وجود ندارد. تعداد دفعات شستشوی مو و موادی که برای شستشو از آنها استفاده می‌کنید، بستگی زیادی به بدن، سبک زندگی و ترجیحات شما دارد. هر چقدر مو زودتر کثیف شود و چربی بیشتری تولید کند، باید شستشو را زود به زود و بیشتر انجام بدهید.
اگر فکر می‌کنید موهایتان را بیش‌ازحد می‌شویید، سعی کنید یک بار در هفته این کار را انجام دهید یا زمان بین دو شستشو را یک روز بیشتر کنید. هر هفته فواصل شستشوی موهایتان را تا جایی کاهش دهید تا زمانی که حالت مو و احساسی که در پوست سر خود دارید برایتان خوشایند باشد.
شامپوهای جایگزین یا شستشو با نرم‌کننده نیز گزینه‌های عالی هستند، اما برای بسیاری از افراد طول می‌کشد تا به این نوع شستشو عادت کنند و ممکن است این امر اندکی استرس‌زا باشد. لازم نیست شامپوی مورد علاقه‌یتان را دور بریزید. اگر می‌خواهید استفاده از شامپوهای مبتنی بر شوینده را کاهش دهید، سعی کنید هر هفته یک روش شستشوی دیگر را به برنامه‌ی شستشوی موهایتان اضافه کنید.
دکتر هیوز توصیه می‌کند که حداقل یک ماه زمان لازم است تا تصمیم بگیرید روشی خاص برای شستشوی موهای شما مناسب است یا خیر. یعنی با تغییر در روش شستشوی موها، حداقل یک ماه زمان نیاز است که موها و پوست سرتان به این روش جدید شستشو عادت کند.
سخن پایانی
تنها زمانی‌که از محصولات آرایشی حالت‌دهنده‌ی مو استفاده می‌کنید، شامپو نقش پاک‌کنندگی پوست سر را دارد. سعی کنید ساقه‌ی موها را با شامپو نشویید. انتهای ساقه‌ی مو مُسن‌ترین و شکننده‌ترین قسمت موها هستند و بیشتر به مراقبت‌های خاصی مانند آبرسانی نیاز دارند.
بر اساس گزارشی از دانشگاه جانز هاپکینز، استفاده از نرم‌کننده یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای داشتن موهایی سالم است. در حالی که همه‌ی افراد می‌توانند از نرم‌کننده استفاده کنند، افرادی با موهای خشک باید هر بار که موهای خود را می‌شویند از نرم‌کننده استفاده کنند. هنگام استفاده از نرم‌کننده به انتهای موهای خود توجه ویژه‌ای داشته باشید. برخلاف تفکر غالب مردم، استفاده از نرم‌کننده روی پوست سر، در صورت داشتن پوست سر خشک یا موهای مجعد، نیز می‌تواند مفید باشد. در پایان باید گفت، مهم نیست از چه محصولی استفاده می‌کنید، فقط باید تعادل مناسبی از تمیزی و رطوبت را در موهای خود برقرار کنید.
